1,01^365 = 37,8 (Mỗi nỗ lực, dù là nhỏ nhất, đều có Ý nghĩa)

1. Khái niệm, phân loại và danh pháp

– Hợp chất cabonyl là những hợp chất hữu cơ trong phân tử có chứa nhóm carbonyl (>C=O).

MỘT SỐ ALDEHYDE, KETONE THƯỜNG GẶP

1. Đặc điểm cấu tạo

– Aldehyde, ketone chứa liên kết đôi C=O phân cực về phía O.

III. Tính chất vật lí

– Ở điều kiện thường, HCHO, CH₃CHO ở trạng thái khí, các aldehyde, ketone khác là những chất lỏng hoặc rắn.

– HCHO, CH₃CHO, CH₃COCH₃ tan vô hạn trong nước do tạo được liên kết hydrogen với nước, các aldehyde, ketone mạch C lớn hơn thì độ tan giảm dần.

– Nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi cao hơn hydrocarbon có phân tử khối tương đương do aldehyde, ketone phân cực.

1. Tính chất hóa học
2. Phản ứng khử aldehyde, ketone

– Aldehyde bị khử bởi NaBH₄ hoặc NaAlH₄ thành ancol bậc I: R – CHO  R – CH₂OH

– Ketone bị khử bởi NaBH₄ hoặc NaAlH₄ thành ancol bậc II: RCOR’  R – CHOH – R’

2. Phản ứng oxi hóa aldehyde

– Aldehyde dễ bị oxi hóa bởi Br₂/H₂O, [Ag(NH₃)₂]OH, Cu(OH)₂/OH^–, …. Ketone không có phản ứng này.

(a) Phản ứng với nước bromine (Br₂/H₂O)

TQ: RCHO +  Br₂  +  H₂O   → RCOOH  +  2HBr

 Aldehyde làm mất màu nước bromine.

(b) Phản ứng với AgNO₃/NH₃ (thuốc thử Tollens)

TQ: RCHO + 2[Ag(NH₃)₂]OH  RCOONH₄ + 2Ag↓ + 3NH₃ + H₂O

 Phản ứng tạo thành Ag sáng bóng bám vào ống nghiệm nên còn gọi là phản ứng tráng bạc.

Chú ý: Các aldehyde đơn chức tráng bạc cho 2Ag, riêng HCHO cho 4Ag.

(c) Phản ứng với copper (II) hydroxide
TQ: RCHO + 2Cu(OH)₂ + NaOH  RCOONa + Cu₂O↓ đỏ gạch + 3H₂O

 Nước bromine, thuốc thử Tollens, Cu(OH)₂ đều là các thuốc thử nhận biết aldehyde và ketone.

3. Phản ứng cộng hydrogen cyanide (HCN)

– Hợp chất carbonyl có thể tham gia phản ứng cộng HCN vào liên kết đôi C=O.

TQ: RCHO + H – CN → ;         R – CO – R’ + H – CN →

4. Phản ứng tạo iodoform

– Hợp chất chứa nhóm methyl ketone (CH₃CO -) có phản ứng với I₂ trong môi trường kiềm tạo ra kết tủa iodoform (CHI₃) màu vàng  PƯ dùng để nhận biết các hợp chất chứa nhóm CH₃CO-.

TQ: CH₃CO – R + 3I₂ + 4NaOH → RCOONa + 3NaI + CHI₃↓ vàng  + 3H₂O

– Phản ứng trên còn gọi là phản ứng iodoform.

1. Ứng dụng và điều chế
2. Ứng dụng
3. Điều chế

– Acetaldehyde: 2CH₂=CH₂  +   O₂  2CH₃-CHO

– Acetone:

CARBOXYLIC ACID

1. Khái niệm, phân loại, danh pháp
2. Khái niệm

– Carboxylic acid là những hợp chất hữu cơ trong phân tử chứa nhóm carboxyl (-COOH) liên kết trực tiếp với nguyên tử carbon (của gốc hydrocarbon hoặc -COOH) hoặc nguyên tử hydrogen.

– CT carboxylic acid đơn chức:  hay R-COOH (R là gốc hydrocarbon hoặc -COOH)

2. Phân loại

♦ Carboxylic acid no, đơn chức, mạch hở: C_nH_2nO₂ (n 1) hay C_mH_2m+1COOH (m  0)

♦ Carboxylic acid không no: CH₂=CH-COOH, …

♦ Carboxylic acid thơm: C₆H₅COOH, …

♦ Carboxylic acid đa chức: (COOH)₂, …

3. Danh pháp

(a) Tên thay thế carboxylic acid đơn chức = Tên hydrocarbon (bỏ e ở cuối) + oic + acid

– Mạch chính là mạch dài nhất có chứa nhóm -COOH và đánh số carbon bắt đầu từ nhóm -COOH

– Nếu mạch carbon có nhánh thì thêm vị trí nhánh và tên nhánh ở phía trước.

(b) Tên thông thường

– Một số carboxylic acid có tên thông thường xuất phát từ nguồn gốc tìm ra chúng trong tự nhiên.

MỘT SỐ CARBOXYLIC ACID THƯỜNG GẶP

1. Đặc điểm cấu tạo

– Nhóm carboxyl gồm nhóm hydroxy (-OH) liên kết với nhóm carbonyl (>C=O). Nhóm >C=O hút electron mạnh làm tăng sự phân cực của liên kết O – H về phía O hơn so với trong ancol, phenol.

 Nhóm -COOH dễ phân li ra H⁺ trong nước nên thể hiện tính acid đặc trưng.

III. Tính chất vật lí

– Ở điều kiện thường, carboxylic acid là những chất lỏng hoặc rắn.

– Giữa các phân tử carboxylic acid có liên kết hydrogen bền vững hơn alcohol nên carboxylic acid có nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi cao hơn alcohol, phenol, aldehyde, ketone có khối lượng phân tử tương đương.

Nếu cùng số C thì nhiệt độ sôi: carboxylic acid > alcohol > aldehyde > hydrocarbon.

– Do tạo được liên kết hydrogen với nước nên carboxylic tan tốt trong nước, độ tan trong nước giảm khi số C tăng.

– Mỗi carboxylic có một vị chua riêng biệt: acetic acid (giấm), oxalic acid (me), citric acid (chanh), …

1. Tính chất hóa học
2. Tính acid

Carboxylic acid tan trong nước phân li ra H⁺ thể hiện tính acid: RCOOH  RCOO^– + H⁺

♦ Carboxylic acid làm đổi màu quỳ tím → đỏ.

♦ Tác dụng với kim loại trước H → Muối + H₂.

♦ Tác dụng với basic oxide/ base → Muối + H₂O.

♦ Tác dụng với muối → Muối mới + acid mới

2. Phản ứng ester hóa

– Phản ứng giữa carboxylic acid và alcohol tạo thành ester gọi là phản ứng ester hóa.

– Phản ứng ester hóa xảy ra thuận nghịch và có H₂SO₄ đặc làm xúc tác.

           RCOOH     +     R’OH    RCOOR’    +   H₂O

     carboxylic acid        alcohol                            ester

1. Ứng dụng và điều chế
2. Ứng dụng
3. Điều chế

– Lên men giấm: C₂H₅OH  +  O₂  CH₃COOH  +  H₂O

– Oxi hóa alkane: RCH₂ – CH₂R’ + 2,5O₂  RCOOH + R’COOH + H₂O

Dạng 1: Bài toán xác định công thức dựa vào hàm lượng nguyên tố

Dạng 2: Bài toán về phản ứng tráng bạc

Dạng 3: Bài toán carboxylic acid tác dụng với base

Dạng 4: Bài toán carboxylic acid tác dụng với muối carbonate